Help! Mijn hond is bezitterig en vertoont bezitagressie
We spreken over bezitagressie of voergerelateerde agressie als uw hond zijn speeltje verdedigt of gromt hij bij zijn voerbak of kluif. Het is natuurlijk gedrag om iets belangrijks te verdedigen wat hij in zijn bezit heeft. In de natuur zien we ook dat een hond zijn verworven eten verdedigt, zelfs tegenover een hond die hoger in de hiërarchie staat. Vertoont uw hond bezitsagressie of voergerelateerde agressie? Dan hoeft er dus niks aan de hand te zijn met uw onderlinge relatie. Maar, er is dan wel werk aan de winkel om verergering van het gedrag en ongelukken in de toekomst te voorkomen.
Onze Hond, juli 2017, Geschreven door Marieke van der Burgt
Bezitsagressie
De algemene term bezitsagressie, zoals hierboven benoemd, bestaat eigenlijk uit een bredere onderverdeling. Agressie rondom de voerbak, wordt vaak voerbak-agressie of voergerelateerde agressie genoemd. Hieronder valt mede het verdedigen van een kluif. De term bezitsagressie wordt ook gebruikt als de hond een speeltje verdedigt. In dit artikel laten we ze allemaal aan bod komen en spreken we voor het gemak even over bezitsagressie voor al deze vormen.
Signalen en lichaamstaal
De typische gedragingen bij een bezitterige hond zijn: verstarren, over het bezit heenbuigen en afhankelijk van de hond ook grommen, tanden laten zien, uitvallen en/of bijten. Er zijn echter ook kleinere signalen die een hond kan vertonen voordat hij bezitsagressie kan gaan inzetten. Denk bijvoorbeeld aan een hond die zijn voorwerp net iets langer vasthoudt, op het moment dat de eigenaar aangeeft dat hij het los moet laten. Of een hond die sneller gaat eten wanneer u in de buurt van de etende hond komt. Het is belangrijk om die signalen en de lichaamshouding goed te kunnen lezen. Hieruit is op te maken hoe zeker de hond in zijn gedrag is. Afhankelijk van de mate van (on)zekerheid, kan de houding van zeer laag (oren naar achteren, staart laag tot soms onder de buik gedragen) tot zeer hoog (oren naar voren, staart hoog) zijn. Vergeet in de observatie niet om naar stress-signalen te kijken. Vertoont een hond stress-signalen, dan is hij onzekerder dan een hond die geen stress-signalen vertoont. Onder stress-signalen verstaan we o.a. tongelen, borstelen (haren in de nek en op de rug overeind) of pootheffen. De meeste honden zijn onzeker bij het verdedigen van bezit.
Mogelijke oorzaken
In de natuur is eten van levensbelang, zonder eten ga je immers binnen korte tijd dood. De regel in de natuur: ‘Wat je hebt, mag je proberen te houden’, geldt ook voor honden. Het is dus natuurlijk én functioneel gedrag om datgene wat ze hebben, te verdedigen. Verdedigen heeft niet alleen met voedsel te maken. Voor sommige honden zijn objecten, waaronder speelgoed heel belangrijk. Zo belangrijk dat ze het willen behouden. Meestal zit de ‘neiging’ iets te verdedigen in de genen. De ene hond is hierin fanatieker dan de ander. Een waak- en verdedigingshond zal eerder geneigd zijn om zijn bezit te verdedigen in vergelijking met een apporterende jachthond.
Of een hond bezitsagressie ontwikkelt hangt ook af van zijn leefomgeving. Pups die van jongs af aan met z’n allen uit één bak eten, kunnen makkelijker voerbakagressie ontwikkelen. Zij ervaren immers al concurrentie van hun broertjes en zusjes die allemaal uit dezelfde bak eten. Deze pup heeft geleerd dat de aanwezigheid van anderen zijn beschikking over het voer in gevaar kan brengen en dat competitie aangaan kan lonen. In dit geval kunnen we spreken van ‘jong geleerd, is oud gedaan’. Leerervaringen spelen ook vaak een rol bij de ontwikkeling van dit soort problematiek wanneer een hond ouder is. Een hond die bijvoorbeeld graag met een bal speelt, kan ervaren dat de bal wordt afgepakt én gelijk daarna wordt weggelegd. Na enkele ervaringen zou hij hierdoor de bal langer kunnen vasthouden of zelfs gaan verdedigen.
Het verdedigen van iets belangrijks is vaak een succesvolle leerervaring voor de hond. Denk hierbij aan een hond die gromt en ervaart dat de naderende hand zich terugtrekt en dat hij hierdoor zijn bot kan behouden. Deze hond zal in de toekomst vaker gaan grommen, omdat hij heeft geleerd dat hij zijn bot kan behouden door agressie in te zetten. Een hond kan steeds bezitteriger worden naarmate hij meer ervaring heeft in het verdedigen van zijn speeltjes en kluiven. Of hij leert dat de persoon inderdaad een bedreiging is; want het wordt hem afgenomen of er volgt straf. Een volgende keer zal hij zeker weer overgaan tot agressie om zijn speeltje te behouden. Deze vicieuze cirkel moet zo spoedig mogelijk gestopt worden om erger te voorkomen.
Bezitagressie en rangorde?
Veel mensen denken dat hun hond spullen verdedigt, omdat ze niet de baas zijn over de hond. Het verdedigen van bezit of eten heeft echter meestal niks met dominantie of autoriteit te maken. Als een hond zijn speeltje heel belangrijk vindt dan kan hij dit verdedigen ten opzichte van zijn eigenaar, vreemde mensen, roedelgenoten en vreemde honden. Er is echter een verschil in het verdedigen van zaken naar bekenden en onbekende personen of dieren.
Wanneer een hond zijn speeltje verdedigt naar zijn eigenaar of andere honden in huis dan zou er sprake kunnen zijn van dominantiegerelateerde agressie. Om dit te kunnen bepalen moeten de relaties eerst goed in kaart gebracht worden. Gaat een hond de competitie aan over een speeltje of stok met mensen of honden die hij niet kent, dan heeft dat niets met dominantie te maken. Er is immers geen relatie met onbekende personen of honden opgebouwd.
Neiging om te verdedigen
Het verdedigen van iets belangrijks kan dus van levensbelang zijn. De mate waarin een hond geneigd is om zijn speeltje of kluif te verdedigen, wordt door een aantal factoren beïnvloed. Dit wordt in de biologie ook wel Resource Holding Potential (RHP) genoemd. Het RHP model gaat er vanuit dat de hond meerdere bronnen in het leven heeft die voor hem waardevol zijn. Dit kan bijvoorbeeld voedsel, een bot of de bal zijn. De neiging om deze te verdedigen kan verschillen per hond, maar kan zelfs voor een individuele hond verschillen, afhankelijk van de situatie.
Zoals hierboven beschreven kunnen aanleg en leerervaringen een rol spelen in bezitterigheid. Hierdoor zal een hond sneller bezitagressie gaan vertonen. Dit wordt verder beïnvloed door een aantal andere motivaties; een hond met honger zal eerder zijn eten verdedigen dan een hond waar voldoende voedsel beschikbaar is. De neiging om een belangrijke bron te verdedigen staat dus meestal los van eventuele rangorde. In een roedel honden leren ze onderling welke individuen een bal, kluif of andere bron heel belangrijk vinden en dat deze hond met rust gelaten wil worden als hij zijn bal in het bezit heeft.
Met dit in het achterhoofd is het dus meestal niet nodig dat wij als eigenaar de honden hierin gaan sturen. Wanneer uw hond zijn ‘recource’ verdedigt ten op zichte van u, heeft dit dus hoogstwaarschijnlijk niets te maken met een rangordeprobleem tussen u en uw hond. Het gedrag is echter wel ongewenst en in sommige gevallen zelfs gevaarlijk.
Wat te doen bij bezitagressie?
Het is belangrijk om te voorkomen dat de hond bezitagressie inzet. Iedere keer wanneer een hond ervaart dat hij zijn bezit kan verdedigen, zal hij hierdoor leerervaringen opdoen en het ongewenste gedrag verder uitbreiden. Bezitsagressie oplossen heeft te maken met vertrouwen en wantrouwen. Door een hond met geweld te dwingen zijn bot of bal los te laten, ontstaan vaak veel meer problemen dan dat er worden opgelost! Het wantrouwen van de hond en de spanning rondom zijn bezit worden namelijk steeds groter als u probeert het bezit te verkrijgen door de hond ‘aan te pakken’. Door het groeiende wantrouwen en de oplopende spanningen is de kans groot dat de hond ook in andere situaties wantrouwend en vooringenomen gaat reageren en u zal bedreigen.
Probeer daarom liever het vertrouwen van de hond (opnieuw) te winnen dan dat u met geweld of dwang probeert de hond op andere gedachten te brengen. Bekijk allereerst de mogelijkheden om het gedrag te voorkomen, om op deze manier nieuwe leerervaringen in het verdedigen te voorkomen. Wanneer een hond zijn voer verdedigt, kunt u hem ongestoord laten eten in een aparte ruimte. Of laat uw hond ongedwongen met zijn bal spelen, zonder dat u een intentie doet om deze af te pakken. Daarnaast gaat u juist leren dat het niet bedreigend is wanneer u de hond benadert wanneer hij iets in bezit heeft.
Wanneer uw hond gromt bij de bak als u passeert, kunt u hem leren dat u nog iets extra lekkers kunt brengen. Begin daarmee wanneer hij klaar is met eten en schuif het moment steeds verder naar voren wanneer dit goed gaat. Leer een hond die zijn bal verdedigt dat hij de bal weer direct terug krijgt en dat hij voor het loslaten nog een extra lekkere beloning krijgt. Of ruil met een andere leuke bal, die de hond vervolgens mag behouden. Heb geduld, wees positief en maak hele kleine stapjes in de training. Alleen dan zal uw hond u gaan vertrouwen.
Wanneer voorgaande tips niet voldoende werken, dan adviseren wij u contact op te nemen met een gediplomeerde, ervaren en gecertificeerde gedragstherapeut om het stappenplan op uw situatie af te stemmen. Bezitagressie is een zeer vervelend probleem.
