We zijn geneigd in bepaalde situaties menselijke eigenschappen en gevoelens toe te kennen aan dieren terwijl daar op dat moment geen sprake van is. In de wetenschap noemt men dit  ‘antropomorfisme’. Stel u komt thuis en de hond heeft zich uitgeleefd in de plantenbak; potgrond en stukken plant liggen verspreid door de woonkamer. U kijkt de hond streng aan en spreekt hem beschuldigend toe. Als reactie neemt de hond een lage houding aan; hij verlaagt zijn lichaam, de staart gaat naar beneden, zijn oren naar achter en hij kijkt u met grote ogen aan of kijkt weg van u. Op dat moment wordt er door veel mensen gedacht dat de hond weet dat hij dat niet mocht doen. Hij kijkt immers, vanuit mensenogen gezien en beoordeeld, verontschuldigend.

Echter, de hond heeft hier niet de link gelegd tussen de boze eigenaar en zijn slopende gedrag, maar de hond reageert direct op de lichaamstaal die de eigenaar aanneemt.  De eigenaar is boos en de hond wil de confrontatie vermijden door een lage houding aan te nemen. De eigenaar interpreteert het gedrag van de hond ten onrechte als ‘schuldig’. Als deze situatie vaker voorkomt – de eigenaar komt thuis en is boos wanneer er rommel ligt- kan de hond al een lage houding laten zien bij binnenkomst van de eigenaar, wat niet betekent dat hij weet dat hij fout zit, maar dat hij kan voorspellen dat de eigenaar boos gaat worden.

Een hond bijt niet om bloed te proeven. En als een hond eenmaal gebeten heeft, wil dat niet zeggen dat hij het zal blijven doen. Honden kunnen om verschillende redenen overgaan tot bijtgedrag en deze oorzaken bepalen de kans op herhaling.
Bijten als onderdeel van agressief gedrag heeft vaak een doel. Gedrag dat voor de hond iets oplevert, zal vaker herhaald worden. Een hond kan bijten omdat hij pijn ervaart en niet aangeraakt wil worden.

Bij honden met pijn wordt dreiggedrag vaak overgeslagen omdat ze impulsiever zijn. Wanneer de pijn behandeld wordt is de kans op herhaling minder. Aan de andere kant kan een hond die een kleine soortgenoot als prooi heeft opgejaagd en gebeten het zelfbelonende effect van najagen en prooivangst hebben ervaren, wat maakt dat de kans op herhaling in dit geval groot is. Een ding in dit verhaal is zeker, het gaat de hond NIET om het proeven van bloed.

Honden die gefokt zijn om zelfstandig te werken, zoals een Greyhound, Akita Inu of een Husky zijn minder bereid tot samenwerking met ons omdat zij in hun oorspronkelijke taak niet samenwerken met een mens. Met de juiste motivatie en een afgestemd trainingsplan zijn ook deze honden trainbaar. Het trainen met deze honden vergt meer inzet, creativiteit en uithoudingsvermogen van de baas maar ook van de instructeur die deze combinatie begeleid.

Overigens is het niet zo dat mensen met een makkelijk trainbare hond kunnen afwachten tot de hond doet wij willen. Elke hond heeft training nodig en die moet u als eigenaar hem geven. Een mooie bijkomstigheid voor honden van alle rassen; een hond die op jonge leeftijd vaak getraind is, zal op latere leeftijd ook makkelijker te trainen zijn.

Lang werd gezegd dat een angstige hond genegeerd moet worden, omdat u anders het angstgedrag versterkt. Ondertussen leest men juist overal dat de hond wel gesteund mag worden, want onderzoek toont aan dat geruststellen de stress verlaagt. In het ontwikkelen van angst als emotie en angstgedrag spelen verschillende leerprocessen een rol. De kans dat angst(gedrag) beloond wordt door aaien, praten of voeren bij reeds angstige dieren is klein. De reactie van de eigenaar kan angstgedrag overigens wel versterken. Honden zijn sociale dieren en als u als eigenaar bang bent voor onweer en u zichzelf zenuwachtig en anders gedraagt, kan dat een onzekere hond wel angstiger maken. Dit noemen we sociaal leren;  dieren kunnen elkaars stemming overnemen en daardoor angst ontwikkelen.

Het totaal negeren van een angstige hond kan onverstandig zijn. Het wegvallen van steun zorgt voor meer stress en mogelijk een hond die wegloopt om zelf veiligheid te zoeken. Steun uw hond in een angstige situatie door een hand ter geruststelling op zijn lichaam te leggen, kriebel en praat zoals u normaal zou doen. Blijf zelf rustig en straal die rust uit naar uw hond. Dit zal de stress bij de hond verlagen. Deze steun zal de angst voor de situatie zelf niet oplossen. Angst is een negatieve emotie en leidt tot verminderd welzijn. Het blijft dus zinvol om actief aan de slag te gaan om de angst te verlagen. Een gedragstherapeut kan u hierbij helpen.

Piepspeeltjes kunnen irritant zijn voor ons als hondeneigenaar, maar veel honden vinden ze geweldig. Op sommige hondenscholen zijn ze verboden. Ze worden frequent afgeraden omdat ze agressie en het prooi-instinct bij honden zouden kunnen aanwakkeren. Deze stelling behoeft wat nuance. Veel andere speeltjes in de hondenwereld triggeren ook het prooi-instinct van honden waarbij ze achtervolgen, vangen en schudden. Er wordt verondersteld dat het piepgeluid een bang of gewond dier nabootst en het prooigedrag activeert. Onderzoek die aantoont dat honden die met piepertjes spelen grotere kans hebben om over te gaan op prooivangst met echte dieren ontbreekt. Er is ook geen bewijs dat honden door te spelen met piepspeeltjes niet meer goed afstemmen op andere honden waar ze mee spelen. Het is ook wel een grote stap om te denken dat een hond geen onderscheid kan maken tussen het geluid uit een piepspeeltje en het geluid van een soortgenoot waarmee hij een spelinteractie heeft. Piepspeeltjes kunnen voor sommige honden een interessante motivator zijn en voor andere honden teveel opwinding veroorzaken. Er wordt gewaarschuwd om honden niet alleen te laten met een speeltje zodat ze het piepertje niet doorslikken.  Een ander beschreven voordelen van een piepspeeltje; het activeert kauwen en kan hierdoor positieve effecten hebben op gebit en tandvlees.

Als hondeneigenaar is het belangrijk dat u cursus volgt of hulp zoekt voor probleemgedrag bij een professional die opgeleid is en continue aan nascholing doet. Zo voorkomt u dat reeds achterhaalde overtuigingen in de opvoeding en (her)training op u en uw hond toegepast worden.

Marieke van der Burgt en Eline Teygeler